Lisanî İlimler Dergisi

MAHMÛD DERVİŞ'İN "LEYLETU'L-BÛM" ADLI ŞİİRİNİN TÜRKÇEYE YAPILMIŞ ÇEVİRİLERİNİN KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ

Ersin BOZKURT — 2023-12-31

Çeviri genel bir ifadeyle kaynak dildeki iletiyi, iletideki içeriğin tek ya da birkaç düzeyde eşdeğerliğini en üst seviyeye çıkararak anlatılmış bir iletiye dönüştürme işlemi olarak tanımlanabilir. Başlarda yanlış avcılığı olarak görülen çeviri eleştirisi, günümüzde “çeviriyi bir bütün olarak olumlu ve olumsuz yanlarıyla değerlendiren olabildiğince nesnel bir etkinlik” olarak tanımlanmaktadır (Wilss, 1982, s.216).
Bu makale, Modern Arap Edebiyatının simgelerinden biri olan ve adeta Filistin’in ulusal şairi olarak kabul edilen Mahmûd Derviş’in Leyletu’l-Bûm adlı şiirinin Türkçeye yapılan çevirilerinin karşılaştırmalı incelemesini içermektedir. Şiirin Türkçeye yapılmış iki çevirisi bulunmaktadır. Çevirilerden biri Gazi Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Mehmet Hakkı Suçin’e, diğeri ise Metin Fındıkçı’ya aittir. Bu çeviriler, Raymond Van den Broeck tarafından önerilen karşılaştırmalı çözümleme yöntemi kullanılarak ele alınmıştır. Çalışmada öncelikle çeviri, edebî çeviri, şiir çevirisi, çeviri eleştirisi ve şiir çeviri eleştirisi hakkında bilgiler verilmiş ve çalışmanın temelinde yer alan karşılaştırmalı çözümleme yöntemi tanımlanmıştır. Sonrasında şairin hayatı ve eserleri anlatılmış ve ardından çevirmenler hakkında da bilgiler verilmiştir. Çalışmanın bulgular kısmında ise Mahmûd Derviş’in Leyletu’l-Bûm adlı şiirinin Türkçeye yapılan çevirileri karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Elde edilen bulgulara göre Prof. Dr. Mehmet Hakkı Suçin’in çevirisinin kabul edilebilir bir çeviri olduğuna ulaşılmış, Metin Fındıkçı’nın çevirisi ise yeterli bulunamamıştır.

فن المسرحية وأهميته في تعليم المحادثة للناطقين بغير العربية

Ahmed ALDYAB — 2023-12-31

لا يخفى على أحد أهمية المحادثة للناطقين بغير العربية، فتعلم الطالب المحادثة يعطي له قوة في فهم اللغة العربية وتزيد من ثقته بنفسه. ومن المعلوم أيضاً صعوبة هذه المهارة لدى الطالب والمعلم في آن معاً، فالطالب يستصعب الحديث باللغة العربية نتيجة نقص بعض الشروط الواجب توفرها لكي يقوم بالمحادثة والمعلم كذلك يجد صعوبة في تعليم مهارة المحادثة نتيجة لعدة أسباب، منها أسباب تتعلق بالطالب ومنها أسباب تتعلق بالظروف المحيطة. ويحاول هذا البحث إيجاد حلول مناسبة باستخدام نوع أدبي مهم ألا وهو المسرحية. على الرغم من أن مهارة المحادثة واحدة من أهم المهارات اللغوية إلّا أنها مازالتْ في مكان متأخر بالنسبة للمهارات الأخرى. فالطالب يحاول أن يتجنب الحديث باللغة العربية تنيجة شعوره بالنقص المتكون في هذه المهارة. ومشكلة المحادثة في تعليم اللغة العربية للناطقين بغيرها مشكلة تكاد تكون قديمة ومستمرة حتى وقتنا الراهن. ولاشك أن الباحثين والدارسين تنبّهوا لهذه المشكلة فأخذ كل باحث يدلي بدلوه عسى أن يجد حلّاً لهذه المشكلة. ومن هذا القبيل يأتي هذا البحث ليناقش ويجد حلولاً لظاهرة الضعف في المحادثة عند الطلاب بتطبيق فنّ أدبي مرموق في الأدب العربي وهو المسرحية.

YDS ARAPÇA SINAVLARINDA KELİME VE EŞDİZİMLER

İbrahim ÖZAY — 2023-12-31

Bu araştırmanın amacı, 2011-2021 yılları arası ÖSYM tarafından yapılan Arapça dil sınavlarındaki kelime ve eşdizimleri yapısal, anlamsal ve sayısal açıdan incelemektir. Nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizinin kullanıldığı bu çalışmada, belgeler ÖSYM’nin resmi sayfasından alınmıştır. Araştırma giriş, sınav, kelime, eşdizimler, yöntem, bulgular ve sonuçlar olmak üzere 7 kısımda incelenmiştir. Elde edilen belgeler eşdizimler ve kelime adı altında isim, fiil ve harfi cer olarak kısımlara ayrılmış bu kelimelerin sınavda kullanım sıklıkları ve anlamları tablolar halinde ifade edilmiştir. Bu kapsamda yapılan incelemeler ve analizler Arapça yabancı dil sınavlarında özellikle isim ve harfi cerli fiillerde mükerrer kelimelerin bulunduğunu, eşdizimlerin 2011-2021 yılları arasında yapılan sınavlarda mutlaka metin içerisinde veya şıklarda sorulduğunu ve bu eşdizimlerin güncel ve günlük hayatta sıkça kullanılan ifadeler olduğunu göstermiştir.

استخدام منهج التدريس القائم على المهام في تدريس الأدب العربي

Mehmet Hakkı SUÇİN — 2023-12-31

لا شك أن الإقبال على تعلم اللغة العربية في السنوات الأخيرة جعل دراسة طرائق التدريس موضوعاً يتطرق له معلّمو اللغة ومتعلّميها. وعلى الرغم من اتباع الطرق والمناهج الحديثة في تعليم اللغة العربية، فإن تدريس الأدب العربي لم يحظ بالاهتمام الكافي لما يجد فيه البعض من تحديات أثناء عملية التعليم. في هذا السياق، يتناول هذا المقال بين أسطره الحديث عن أحدث مناهج التدريس التواصلية المتبعة في العالم في يومنا هذا، ألا وهو منهج تدريس اللغة القائم على المهام (TBLT)، فيتطرق للمهام وتعريفها وأنواعها ومكوناتها، وكذلك المبادئ العامة والأساسية لهذا المنهج. كما يسلط المقال الضوء على أهمية الأدب العربي في عملية التعليم، ويقترح في نهايته نموذجاً درسيّاً يمكنه أن يكون مثالاً على تدريس الأدب العربي من خلال منهج تدريس اللغة القائم على المهام (TBLT).

مفهوم الربط في الجملة العربية

Musa YILDIZ — 2023-12-31

إنّ للغة العربية نظام يستند على علاقات نحوية وسياقية ودلالية وبدوره هذا النظام يتمثل في عدة أبنية لغوية أبرزها الجملة التي أخذت حيّزًا واسعًا في الدراسات القديمة والحديثة في كيفية نظام تركيبها، وتُعدُّ قضية الربط فيها أهمها على الإطلاق نظرًا لأنه المتحكم في بنائها وتركيبها، ولكي لا يتم الدخول في قضية الربط مباشرة لا بدّ من تعريف الجملة وطريقة تأليفها وذكر قضية التقديم والتأخير فيها، ومن ثَمَّ الولوج إلى أقسامها بشكل خالٍ من التعقيد حتى البدء في تعريف الربط وأنواعه كالمعنوي بشكل مبسط، يليها ذكر أهم أنواع الروابط اللفظية والتوسّع في قصة الإسناد، وهوالأهم في الجملة لما له من تأثير على المعنى الحقيقي المُراد من القائل ونقله إلى المتلقي، وخاتمة بمثال عن جملة طويلة ذات معنى دلاليّ واحد.

ARAPÇADA TELAFFUZ HATALARINDAN KAYNAKLANAN ANLAM VE ANLATIM BOZUKLUKLARI

Hayrullah ÇETİNKAYA — 2023-12-31

Arapça ve Türkçe farklı dil ailelerine mensup diller olup Arapçada bulunan bazı sesler Türkçede bulunmamaktadır. Arapçayı yabancı dil olarak öğrenen öğrenciler üzerinde yapılan araştırmalar öğrencilerin birtakım seslerin telaffuzunda zorlandıklarını ve zorlandıkları bu sesleri kendi dillerinde en yakın seslerle telaffuz ettiklerini ortaya koymuştur. Türk öğrenciler de bu grubun dışında değildir. Bu durum ana dil kullanıcısının söylenen bir ifadeyi ya farklı anlamasına ya da hiç anlamamasına yol açmaktadır. Böylece söylenen söz, amaçlanan göstergeyi ifade etmekten uzak kalmaktadır. Dil öğrenim sürecinde amaç: dinleme, konuşma, okuma ve yazma olan temel dil becerilerinin kazanılmasıdır. Yapılacak olan telaffuz hatalarının bu dört temel dil becerisinden hangisinde olursa olsun diğerlerini etkileyeceği bir gerçektir. Bu telaffuz hataları ana dil kullanıcısı açısından yanlış anlamalara sebep olacaktır. Hatalı dinleme hatalı konuşmaya, hatalı konuşma hatalı okumaya ve hatalı yazmaya yol açacaktır. Yapılan seslendirme hatalarının düzeltilmemesi ve bu hatalarla dil öğrenim sürecinden sonra öğretici konumuna gelenlerin aynı hataları karşılarında bulunan dil öğrencilerine aktaracakları bir gerçektir. Böylece bu hatalar nesilden nesle devam edecektir. Yapılan çalışmalar bu hataların Arapça açısından yaygın olduğunu ve hatta dilin merkezine yani Arap ülkelerine gelen yabancı öğrencilerde problemin uzun süre devam ettiğini göstermektedir. Türkiye gibi Arapçanın günlük dilde konuşulmadığı ve konuşma pratiği yapmanın çok az olduğu ülkeler için durumun daha ciddiye alınması gerekmektedir. Bu çalışmada Arapçadaki seslerin hatalı seslendirilmesinden kaynaklanan anlam ve anlatım bozuklukları örneklerle ele alınmıştır.

النواسخ الفعلية وعملها في الايات القرآنية والابيات الشعرية

Musa YILDIZ — 2023-12-31

النواسخ الفعلية من الموضوعات التي اختلف النحاة في تسميتها وتعددت ارائهم حولها فمنهم من اسماها بالناقصة ومنهم من اسماها الناسخة للجملة الاسمية او الناسخة للخبر ومنهم من اسماها بالفاظ العبارة ولكل منهم حجته في اختيار التسمية، ومن ثم تأثير هذه التسمية على الجملة الاسمية التي تدخل عليها لفظياً ومعنوياً، ومن هنا ظهرت فكرة اختيار موضوع البحث هذا.

ان اختلاف النحاة في تسمية هذه الأفعال أدى الى الاختلاف في تحليل بعض الايات القرأنية والابيات الشعرية الواردة في التراث العربي والتي تعتبر كمرجع أساسي في موضوع النواسخ الفعلية، وهذه الدراسة هدفها بيان هذه الآراء والاختلافات وتوضيح حجتهم فيه، وهذا كله بجهود الباحثين في التراث العربي القديم.

İMAM HATİP LİSELERİ 9-10. SINIF ARAPÇA VE 11-12. SINIF MESLEKİ ARAPÇA DERS KİTAPLARININ DERLEM TABANLI KARŞILAŞTIRILMASI

Ökkeş HENGİL — 2023-12-31

İmam Hatip liseleri Arapça ders programlarının incelendiği bu çalışmanın amacı, 9.-10. sınıf Arapça ders kitapları ile 11.-12. sınıf Mesleki Arapça ders kitaplarının isim, fiil, sıfat kelime türleri bakımından derlem tabanlı karşılaştırmasını yapmaktır. Derlem çalışmaları, internet ortamında bulunan yazılı veya sözlü veri tabanları üzerinden en sık tekrar edilen kelime veya kelime gruplarının incelenerek başta dil öğretimi alanı olmak üzere pek çok alanda kullanılmaktadır. Çalışmada İmam Hatip liseleri 9.-10. sınıf Arapça ders kitapları ile 11.-12. sınıf Mesleki Arapça ders kitaplarının isim, fiil, sıfat kelime türlerinde derlemi çıkarılmıştır. İnceleme sonucunda 9.-10. sınıf kitaplarıyla 11-.12. sınıf kitaplarının ortaöğretim programında benimsenen sarmal yaklaşım ilkeleriyle uyumsuzluk gösterdiği görülmektedir. İlk iki sene Arapça dersi bir yabancı dil dersi olarak görülüp tasarlanırken son iki sene bir din dersi/meslek dersi olarak görülmektedir. Buna bağlı olarak belirlenen kazanımların gerçekleşmediği görülmektedir. Örneğin ilk iki sene verilen Arapça dersi sonrasında son iki sene verilen Mesleki Arapça dersi ile dilde kopukluk oluştuğu için programda hedef olarak belirlenen B1 dil seviyesine ulaşmanın uzak olduğu düşünülmektedir. 11.-12. Sınıf ders programlarına, Mesleki Arapça derslerine ek olarak 9.-10. sınıfta olduğu gibi Arapçanın yabancı dil olarak ele alındığı bir dersin eklenmesi gerektiği önerilmektedir.

ORHAN PAMUK’UN “BEYAZ KALE” İSİMLİ ROMANININ VICTORIA ROWE HOLBROOK TARAFINDAN YAPILAN İNGİLİZCE ÇEVİRİSİNİN EREK ODAKLI ÇEVİRİ KURAMINA GÖRE İNCELENMESİ

Hakan KARADEMİR — 2023-12-31

Nobel Edebiyat ödülünü kazanmış olan Orhan Pamuk, kitapları altmış üç dile çevrilmiş olan bir yazardır. Bu araştırmada bu eserlerden biri olan Orhan Pamuk’un “Beyaz Kale” isimli eserinin Victoria Rowe Holbrook tarafından çevrilmiş “The White Castle” isimli İngilizce eseri Gideon Toury’nin “Erek Odaklı Kuramı”kapsamında ele alınmıştır. Nitel araştırma yöntemi ile desenlenmiş olan bu çalışmada, veri toplama tekniği olarak doküman analizinden faydalanılmıştır. Araştırmanın verileri, betimsel analiz tekniği kullanılarak çözümlenmiştir. Elde edilen verilerden toplam on üç adet metin örneği seçilmiş ve incelenen kuram ışığında “yeterlik”, “kabul edilebilirlik” ve “normlar” çerçevesinde incelenmiştir. Çalışma neticesinde elde edilen bulgular değerlendirildiğinde çevirmenin her iki kültürde bulunan veya yakın ifadeleri kaynak kültür odaklı çevirerek “yeterli”, erek kültürde bulunmayan ifadelerin çevirisinde erek kültürü önceleyerek “kabul edilebilir” çeviri yaptığı sonucuna ulaşılmıştır. Süreç öncesi, çeviri süreci ve öncül normlar kapsamında değerlendirildiğinde ise çeviri eserin “yeterli” çeviri olduğu belirlenmiştir. Çevirmenin yanlış çeviri yapacak kadar kaynak dil dizgesine sadık kalmış olması “The White Castle” isimli eserin “yeterli” çeviriye daha yakın olduğu gerçeğini ön plana çıkarmıştır. Çalışmanın sonunda incelenen eserin başka dillerdeki çevirileri ile karşılaştırmalı analizlerin yapılması ve kültürel/dilsel unsurların aktarımı arasındaki farklıklıların yorumlanması önerilmiştir. Ayrıca, Orhan Pamuk’un diğer eserlerine ait çevirilerin de incelenerek sadece ulusal değil, uluslararası literatüre de katkı sağlanabileceği düşünülmektedir.