Hâricî Şair ve Şiirlerine Genel Bir Bakış

Özet

Arap tarihinin zengin kültürel mirası içerisinde, edebiyatın ve özellikle şiirin önemli bir rol oynadığı ve şairlerin toplumsal yaşamın vazgeçilmez bir parçası olduğu bilinmektedir. Şiir, Cahiliye döneminden itibaren Arap toplumunda farklı zamanlarda düşmanlara karşı etkili bir silah, savaşların başlatıcısı veya sonlandırıcısı, övgü, hiciv, mersiye, dünya görüşü ve siyasi eleştiri vb. gibi birçok konuyu ele alan bir olgu olmuştur. Bundan dolayı Arap tarihinin çeşitli dönemlerinde şaire ve şiire büyük bir önem verilmiştir. Tarihin farklı dönemlerinde Arap edebiyatında çeşitli dünya görüşlerini teşmil eden, farklı dinlere ve mezheplere bağlı olan pek çok şair yetişmiştir. Ortaya çıkan bu şairler, çoğu zaman şiirlerini mensup oldukları kabile, din ve mezhepleri yolunda savunma ve saldırı aracı olarak kullanmışlardır. Bu çalışmada İslam mezhepleri arasında erken dönemde ortaya çıkan Hâricîlerin ortaya çıkış serüveni, şairleri ve ardından şiirlerinin genel özellikleri incelenerek, Hâricî şiirlerinin o dönemde siyasi ve toplumsal eleştiri, ideolojiye davet ve Hâricî itikatlarını gözler önüne seren bir araç olarak nasıl kullanıldığı tespit edilmiştir. İnceleme sonucunda Hâricî mezhebine mensup pek çok önemli şairin olduğuna, bu şairlerin şiirlerinde genel olarak o dönemde mevcut olan fahr, medh, mersiye ve hamaset gibi şiirsel gayelerin yanı sıra siyasal ve toplumsal eleştiri, dini eleştiri, ötekine karşı kendi inanç ve düşüncelerini savunma, kendi dünya görüşünü yayma gibi amaçların bulunduğu tespit edilmiştir. Aynı şekilde Hâricî şiirlerinde züht, dünya malına değer vermeme, ibadete düşkünlük, cihada davet gibi dini değer ve duyguların işlendiği tespit edilmiştir.