Yusuf İdris’in ''Durak'' Adlı Kısa Öyküsünün Tahlili The Analysis of Yusuf Idris’s Short Story “The Station”

Özet

Batı'da 19. yüzyılın başlarında biçimlenen modern kısa öykü, Arap edebiyatında ise 20. yüzyılın başlarından itibaren edebi bir tür olarak gelişim göstermeye başlamıştır. Bu sürecin önemli temsilcilerinden biri olarak kabul edilen Yusuf İdris, toplumsal meseleleri yalın ama derinlikli anlatımıyla kısa öykü türü içinde ustalıkla işlemiştir. İdris’in “Durak” adlı öyküsü de bu bağlamda dikkat çeken bir örnektir. Kalabalık bir şehir otobüsünde geçen hikâye, kuşak çatışması, toplumsal değer yargıları ve bireysel duygular gibi çok katmanlı temaları sade ama etkili bir dille işler. Sınırlı bir zaman ve mekânda geçen olaylar, gözlemci anlatıcının bakış açısıyla aktarılırken, delikanlı bir gencin utangaç bir kıza yaklaşma çabası etrafında şekillenen olaylar aracılığıyla toplumun değişen ahlaki algıları sorgulanır. Bu çalışma doküman analizi yöntemiyle analiz edilen ve dört ana bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde kısa öykü türünün tanımı, tarihsel gelişimi ve Arap edebiyatındaki yeri üzerinde durulmuş; ardından Yusuf İdris’in hayatı, edebi kişiliği ve kısa öykü anlayışı tanıtılmıştır. Devamında “Durak” adlı öykü; konu, anlatıcı, zaman ve mekân, karakterler, olay örgüsü, ana düğüm, dil ve üslup gibi yapısal unsurlar bakımından ayrıntılı olarak analiz edilmiştir. Çalışmanın sonunda öykünün kış mevsiminde, şehir içi bir otobüste geçtiği; mekânın yalnızca fiziksel bir alan değil, toplumsal gözlemin gerçekleştiği simgesel bir sahneye dönüştüğü; olayların bir gün içinde gerçekleştiği ve anlatıcının birinci tekil şahıs bakış açısıyla olaylara hem gözlemci hem yorumlayıcı olarak yaklaştığı sonucuna varılmıştır. Çalışmada ayrıca, Arap kısa öykülerinde sıkça gözlemlenen sosyo-kültürel imgeler, yerel motifler göndermeler ve gündelik yaşamın gerçekçi temsillerinin belirgin bir şekilde ortaya çıktığı vurgulanmıştır. Yazarların bu anlatı aracıyla bireyin toplumsal konumu, cinsiyet ilişkileri ve toplumsal travmalar gibi güçlü temaları yansıttıkları tespit edilmiştir.