Lübnan Diyalektinde Gündelik İfadeler Everyday Expressions in the Lebanese Dialect
Article Sidebar
Main Article Content
Özet
Bu çalışmanın amacı, Lübnan lehçesini günlük iletişim pratikleri odağında derinlemesine inceleyen dilbilimsel bir analiz yapmaktır. Arapça, konuşulduğu geniş coğrafyası nedeniyle diyalektlere ayrılarak Modern Standart Arapça (MSA) ile günlük yaşamdaki diyalektlerin bir arada varoluşuyla iki değişkelilik (diglossia) kavramına yol açmaktadır. Lübnan diyalektinin; Fenikece, Aramice, Türkçe ve Fransızca gibi dillerle kurduğu etkileşimlerle şekillendiği vurgulanarak, MSA’dan fonolojik (örneğin (ق) harfinin (g) sesine yumuşaması) ve morfolojik (örneğin şimdiki zaman fiilinin başına (ب) getirilmesi) farklılıklarına dikkat çekilmektedir. Bulgular kısmında, tespit edilen 59 günlük ifade; misafir ağırlama, yeme-içme, iltifat, temenni-dilek, hitap, uğurlama-karşılama ve tebrik olmak üzere yedi ana temada kategorize edilmiştir. Misafir ağırlama ifadelerinden “evin baş köşesi sizin, kapı eşiği bizim” anlamına gelen (صدر البيت الكن والعتبة النا) (Sadru’l-Beyt ilkun ve’l-‘atbe ilna) ifadesi aşırı cömertliği göstermesi açısından öne çıkar. Temenni-dileklerde ise “kurban olayım” anlamına gelen (تؤبري قلبي) (Tubrî Elbî) gibi duygusal yoğunluğu yüksek ifadeler bulunur. Sonuç bölümü, diyalektin zengin sosyokültürel anlamlar barındıran pragmatik bir iletişim aracı olduğunu doğrular. Misafir ağırlama teması, misafirin bereket kavramıyla özdeşleştirilmesi ve ev sahibinin diğerkâmlığı ile Lübnan kültüründe misafire verilen büyük önemi gösterir. İfadelerde sevgi ve değerin sıklıkla kalp ve göz gibi organlar üzerinden aktarıldığı ve “Allah” kelimesinin geçmesiyle dinî vurgunun güçlü olduğu belirlenmiştir. Çalışmanın en önemli bulgularından biri, incelenen 59 ifadenin 40’ında Türkçe doğrudan eşdeğer bulunmasıdır, bu da iki kültürün günlük iletişim pratikleri düzeyinde önemli bir yakınlık gösterdiğini ortaya koymaktadır.
Article Details
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Referanslar
‘Omar, A. M. (1988). Mu‘cemu’l-Esâsî. Kahire: Ed-Durûs.
Alnosairee, A., & Sartini, N. (2021). A sociolinguistics study in Arabic dialects. Prasasti: Journal of Linguistics, 6(1), 1–18.
Arslan Bilir, H. (2024). Doğu Kültürünün Toledo Çeviri Okulu Üzerinden Batı Toplumlarına Etkileri. Söylem Filoloji Dergisi, 9(2), 1024-1031. https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1497857.
Doha Institute. (2020). Spoken Arabic in Lebanon. https://www.dohainstitute.org/en/BooksAndJournals/Pages/Spoken-Arabic-in-Lebanon.aspx
Düzgün, vd. (2015). Arapçanın lehçeleri I. İstanbul: Akdem Yayınları.
Enîs Ahmed, İ. (2003). Fi’l-lehecâti’l-ʿarabiyye. Kahire: Mektebetu Anglo el-Mısriyye.
es-Sa‘dî, İ. (2014). Hel tesâelte yevmen ‘an el-ihtilâfât beyne el-lehecât el-‘arabiyye? https://raseef22.net/article/1742
Feriha, E. (1989). El-Lehecât ve uslûbu dirâsetihâ. Beyrut: Dârü’l-Cîl.
Field, F. W. (2011). Key concepts in bilingualism. New York: Palgrave Macmillan.
İmani, Z., & Ahangar, A. A. (2024). On the phonological processes in two varieties of Arabic. Onomázein: Journal of Linguistics, Philology and Translation, 64, 137–148.
Kuran, Ö. Z. (2020). Modern Lübnan hikâyesinde tema (1943–1975) (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
League of Arab States. (2025). About us. https://arabmpi.org/index.php/ar/about
Naïm, S. (2011). Dialects of the Levant. In S. Weninger, G. Khan, M. Streck, & J. Watson (Eds.), The Semitic languages: An international handbook (pp. 220–237). De Gruyter Mouton.
Şayır, M. (2023). Arapçanın lehçelerine giriş. Ankara: Kitabe.
United Nations. (2025). About us. https://www.un.org/en/about-us
Versteegh, K. (2024). Arapçanın serüveni. (Çev. Ali Benli). İstanbul: Ketebe.
Wiedemann, A. (1981). Foreign influences on the vocabulary of Lebanese Arabic. Zeitschrift für Arabische Linguistik, 6(1), 1–18.
YouTube. (n.d.). [Video]. https://www.youtube.com/watch?v=Lp1J2jzbZkI