Arap Edebiyatında Gurbet ve Özlem Temalarının Tarihsel Seyri The Historical Development of Themes of Exile and Longing in Arabic Literature

Article Sidebar

PDF
Yayınlanmış: Ara 30, 2025
DOI: https://doi.org/10.5281/zenodo.18033836
Anahtar Kelimeler:
Gurbet, özlem, Arap şiiri, Endülüs, karşılaştırmalı edebiyat

Main Article Content

Kader ÖZTUNÇ
Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
https://orcid.org/0009-0004-1245-1340

Özet

Bu makale, Arap edebiyatında gurbet ve özlem temalarının tarihsel gelişimini, Cahiliye, İslâm, Emevî, Abbâsî ve Endülüs dönemleri üzerinden ele almaktadır. Her dönem için gurbet ve özlem temaları, ilgili şiir örnekleri ile değerlendirilmiştir. Ardından dönemler arası karşılaştırmalı bir yaklaşım benimsenerek, temaların dönemsel farklılık ve benzerlikleri ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Araştırma, özellikle Endülüs döneminde temaların çeşitlililik kazandığını, Doğu ve Endülüs şairleri arasındaki deneyim farklılıklarını ve bu temaların tarihsel süreçte nasıl dönüşerek edebiyatın temel motiflerinden biri hâline geldiğini ele almayı amaçlamaktadır.
Bu çalışma, gurbet ve özlem temalarını, bütün dönemleri birlikte ele alarak incelemeye çalışmış ve dönemler arası karşılaştırmalı bir yaklaşım benimsemeyi hedeflemiştir.

Article Details

Nasıl Atıf Yapılır
ÖZTUNÇ, K. (2025). Arap Edebiyatında Gurbet ve Özlem Temalarının Tarihsel Seyri : The Historical Development of Themes of Exile and Longing in Arabic Literature. Lisanî İlimler Dergisi, 3(2). https://doi.org/10.5281/zenodo.18033836
Sayı
Cilt 3 Sayı 2 (2025): Aralık 2025
Bölüm
Makaleler
Creative Commons License

Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.

Referanslar

Atîḳ, ʿAbdulʿazîz. (1976). El-’Edebu’l-ʿArabî fî’l-’Endelus (2. bs). Dâr en-Nahḍa el-ʿArabiyye.

Deġmûş, F. (2005). Tecrubetu’l-Ġurbe ve el-Ḥenîn fî’ş-Şi’r ibn Hefâce el-’Endulusî [Yüksek Lisans Tezi]. Câmiʿatu Mentûrî – Ḳasanṭîna.

Duḳḳâlî, A. (2008). El-Ḥanīn fî’l-Şiʿr el-’Endelusî fî’l-Ḳarn el-Sâbiʿ el-Hicrî. Dâr al-Vefâʾ.

Ebû Zeyd, A. (1979). El-İġtirâb. Mecelletu ‘Âlemu’l-Fikr, 10(1).

el-‘Abd, Ṭarafe b. (2002). Dîvân Ṭarafe b. El-‘Abd (M. M. Nâṣir ed-Dîn, Ed.). Dâr el-Kutub el-‘İlmiyye.

el-Cumahī, E. D. (1972). Dīvān (ʿAbdü’l-ʿAzīm ʿAbdü’l-Muḥsin b en-Necef, Ed.).

el-Ezdî, Ş. (t.y.). Dîvânü’ş-Şenferâ.

el-Ḫalîlî, M. R. İ. (2007). el-Ḥenîn ve el-Ġurbe fî’ş-Şi’r el-’Endelusî: ʿAṣr Seyâdeti Ġırnâṭa (635–897 Hicriyye) [Yüksek Lisans Tezi]. Câmiʿat en-Nacah el-Vaṭaniyye.

el-İsfahânî, E. F. (1945). El-’Eġânî (’Abdusselâm Hârûn, Ed.; C. 1). Dâru’l-Kutubi’l-Mısrîyye.

el-ʿAmâvî, N. ʿAlyân ʿUveyyiḍ. (2015). El-Gurbe ve’l-Ḥanîn fî Şiʿri Aḥmed Şevḳī [Yüksek Lisans Tezi]. el-Câmiʿatu’l-İslâmiyye.

el-ʿAmṣî, D. A. (1995). El-Ġurbe ve’l-Ḥanîn fî’ş-Şiʿr el-Filisṭînî baʿda’l-Mâ’sâ [Doktora Tezi]. Câmiʿat Ḳârîyûnis.

el-ʿÎsâ, F. (1979). Eş-Şi’rul el-’Endelusî fî ʿAhd el-Muvaḥḥidîn (1. bs). el-Hay’e el-Miṣriyya el-ʿÂmme li’l-Kitâb.

el-Buḥturî. (1911). Dîvânu’l-Buḥturî (C. 2).

el-Câhız. (1955). Resâʾilu’l-Câhız, Risâletü’l-Ḥanīn ilâ’l-Avtân (ʿAbdü’s-Salām Hârûn, Ed.; C. 2). al-Hâncî.

el-Maḳarrî et-Tilimsânî, A. b. M. (1988). Nafḥu’ṭ-Ṭîb min Ġuṣni’l-’Endelusi’r-Raṭîb (İ. ʿAbbâs, Ed.; C. 1). Dâr Sâdır.

er-Rûmî, Y. b. ‘Abdallâh. (1966). Muʿcam’ ul-Buldân: Mekke (W. Steinfield, Ed.). Dâr Ṣādir.

eş-Şucayrī, M. ʿAdil M. (2023). Eş-Şevḳ ve’l-Ḥenîn Tecelliyen li’t-Tabîri’n-Nefsi fî’ ş-Şiʿr Resâi’l-Mudûni’l-’Endelusiyye. Merelletu’l-Farabi fî’l-ʿUlûm el-Insâniyye, 2(2).

ez-Zûbeydî, M. M. el-Huseynî. (1965). Tâcu’l-‘Arûs min Cevâhiri’l-Ḳâmûs (C. 3). el-Meclisu’l-Vaṭânî li’s-Sekâfe ve’l-Funûn ve’l-Âdâb.

Hârâz, Y. M. Z. M. (2019). el-Hanîn fi Şi‘r İbn Sa‘îd el-Endelusî: Dîrâsa Taḥlîliyye Nekdiyya [PhD Thesis]. Câmia’n-Necâh el-Vatanîyye, Külliye’d-Dirasât el-Ulyâ.

Ḥūr, M. İ. (1973). El-Ḥanînu ile’l-vaṭan fî’l-edeb el-ʿArabî ḥattâ Nihâyeti’l-ʿAṣri’l-ʾUmevî. Dâr Nehdat Mısr li’l-Ṭıbâʿa ve’n-Naşr.

İbn Manzûr. (1414). Lisânu’l-’Arab (C. 1). Dâr Ṣâdir.

İbnü’l-Ḥatīb. (1973). Dîvān ʾİbnü’l-Ḥatīb (es-Ṣīb va’l-Cehām va’l-Mādī va’l-Kehām) (M. eş-Şerīf, Çev.). Şirketü’l-Vaṭaniyye li’n-Naṣr va’t-Tavzīʿ.

Îd, Y. (2013). El-Şiʿr el-’Endelusî ve Ṣadâ en-Nakabât (1. bs). Dâr el-ʿIzza ve’l-Kerâme li’l-Kitâb.

İmruu’l-Kays. (2004). Dîvân İmrü’l-Kays (A. el-Muṣṭafâvî, Ed.). Dâr el-Maʿrife.

Mecmeʿu’l-Luġa’l-ʿArabiyye bi’l-Ḳahire (Ed.). (t.y.). El-Muʿcemu’l-Vâsiṭ. el-Mektebetü’l-İslâmiyye.

Meyyâde, İ. (1982). Şiʿru İbn Meyyâde (Ḥannâ Ḥaddâd, Ed.). Mecmaʿu’l-Luġati’l-ʿArabiyye.

Ṭaḥṭaḥ, F. (1993). El-Ġurbe ve’l-Ḥanîn fî’ş-Şiʿr el-’Endelusî (1. bs). Menşûrâtu Kulliyyeti’l-Âdâb bi’r-Ribâṭ, Maṭbaʿatu’n-Necâḥ el-Cedîde.

Ṭavîl, Y. (1991). Madẖel ilâ’l-’Edeb el-’Endelusî. Dâru’l-Fikr el-Lubnânî.

Vehîb el-Cebûrî, Y. (2007). el-Ḥenîn ve el-Ġurbe fî’ş-Şi’r el-‘Arabî: El-Ḥenîn ilâ’l-‘Evṭân (1. bs). Dâr Mecdlâvî li’l-Neşri ve’t-Tavzî‘.